به گزارش خبرنگار ایبنا، نشست آشنایی فعالان اقتصادی با سامانه معاملات بازار ارز تجاری عصر امروز در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد.
محمد آرام؛ معاون ارزی بانک مرکزی در این جلسه با اشاره به ویژگی‌های سامانه معاملات بازار ارز تجاری، اظهار کرد: هدف اصلی در ایجاد این سامانه قدم گذاشتن به سمت یک بازار ارز کارآ و حرکت به سمت تک نرخی شدن است. بنیان این بازار بر اساس عرضه و تقاضا تعیین شده است و الگوریتم کشف قیمت آن مشخص و با استاندارد بین‌المللی است و از طریق فرآیند مچینگ کشف قیمت را انجام می‌دهد. هر روز، بر اساس میانگین موزون قیمت معاملات، قیمت نهایی و پایایی کشف می‌شود که مبنای معاملات روز بعد است.
وی افزود: هدف این بازار هم کشف قیمت است و هم محلی برای ارتباط تقاضاکنندگان و عرضه‌کنندگان ارز است. مرکز مبادله وظیفه مچینگ، جورسازی و همچنین تسویه معاملات را بر عهده دارد و با توجه به اینکه مکانیزم از طریق بانک انجام می‌شود، اطمینان از دریافت ارز و پرداخت ریال توسط مرکز مبادله ایران انجام می‌شود.
معاون ارزی تصریح کرد: در سرفصل ارز اشخاص تاکنون دعاوی مختلفی شکل گرفته و در برخی موارد یکی از طرفین یا در قبال پرداخت ارز و یا در قبال پرداخت معادل ریالی، عدم تعهد داشته‌اند؛ اما سازکار بازار ارز تجاری نسبت به ایفای تعهدات اطمینان ایجاد می‌کند.
آرام بیان کرد: این سامانه با ثبت سفارشی که کد تخصیص معتبری دارد، تقاضا را ثبت می‌کند و از طرفی عرضه کننده بر اساس کوتاژ صادراتی مشخص و ارزی که مورد تایید بانک است، عرضه را انجام می‌دهد.
معاون ارزی با بیان اینکه سهولت در معامله، دسترسی بهتر خریدار و فروشنده و افزایش سرعت معامله از ویژگی‌های این سامانه است، اظهار کرد: اطمینان خواهیم داد که معاملات به خوبی انجام خواهد شد؛ چراکه این سامانه نیازی ندارد ارز به یک یا تعداد محدودی خریدار فروخته شود و از طرفی هم تعداد خریداران افزایش پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: در بازار ارز تجاری، حداقل هزینه‌ها دیده شده و کارمزد‌هایی که در گذشته بعضا خارج از چارچوب دریافت می‌شد، از بین رفته و تمام کارمزد‌ها در سامانه ثبت می‌شود و قابل رصد است که به کنترل‌پذیری و تنظیم‌‌‌پذیری بازار کمک می‌کند.
معاون ارزی بانک مرکزی گفت: هزینه‌های انتقال پول یا تبدیل ارز یک جدول دارد که قبلا توسط بانک مرکزی ابلاغ شده است و همین جدول در سامانه ارز تجاری لحاظ شده و هیچ هزینه اضافی وجود ندارد.
آرام تصریح کرد: با توجه به اینکه نماد معاملات ممکن است متفاوت باشد؛ نوع ارز بر اساس کشورهای مختلف با نماد‌های مختلف تفکیک شده است. یورو و دلار موجود در کشور‌ها حتی با نوع کارگزار نیز بر اساس نماد معاملاتی امکان شناسایی دارد.
به گفته معاون ارزی بانک مرکزی، با توجه به مصوبه ۲۶ مهرماه، ارز اشخاص به عنوان اولین گروه در این سامانه عرضه خواهد شد. محل تخصیص ارز این گروه مرکز مبادله و همچنین محل رفع تعهد ارز اشخاص هم مرکز مبادله ارز و طلای ایران است.
وی تاکید کرد: بر اساس آمارها، از کل معاملات ارز ۵۰ درصد نیمایی، ۲۵ درصد ارز ترجیحی و ۲۵ درصد ارز اشخاص است. از ۲۵ درصد سهم ارز اشخاص، ۱۳ درصد مصارف شخصی شرکت‌ها و حدود ۱۲ درصد نیز واگذاری به غیر است؛ بنابراین حدود ۱۲ درصد ارز اشخاص در این سامانه عرضه می‌شود.
آرام میزان و دامنه نوسان ارز در این بازار را حداکثر مثبت و منفی ۵ درصد اعلام کرد و گفت: با توجه به اینکه میانگین نوسان بازار ارز در یکی دو سال اخیر حدود ۱.۵ تا ۲ درصد بوده ما دامنه را بیشتر از این میزان تعیین کرده‌ایم تا ارز بهتر مبادله شود.
معاون ارزی بانک مرکزی تصریح کرد: برای شروع کار برای بخش‌هایی مثل کشتیرانی، روان کار، کربن، سیمان، لبنیات، کاشی و از این دست موارد به عنوان عرضه‌کننده خواهند بود. طرف تقاضا نیز واردکنندگان موبایل، تبلت، کشنده، خودروی CVU و سایر موارد اعلام شده، خواهد بود. همچنین به مرور زمان امکان معامله برای سایر صادرکنندگان و واردکنندگان نیز فراهم خواهد شد.
وی تصریح کرد: در بانک مرکزی تاکنون طراحی بازار اتفاق نیفتاده، بلکه سامانه‌هایی وجود داشته که افراد یکدیگر را بیابند و معامله خود را ثبت کنند. بازار چند مولفه دارد؛ اول اینکه مبنا عرضه و تقاضا باشد، کشف قیمت اتفاق بیفتد و قیمت دستوری نباشد، سوم اینکه حجم معاملات قابل توجه داشته باشد، تعداد عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان متنوع باشد و مهم‌تر از همه سیستم مچینگ با الگوریتم ماشینی و استاندارد بین‌المللی داشته باشد. یعنی خرید و فروش باید با بالاترین قیمت خرید و کمترین قیمت فروش انجام شود و اگر تقاضا در خرید افزایش پیدا کرد، قیمت بالا رود و اگر تقاضا در فروش افزایش پیدا کند، قیمت نیز کاهش یابد.
معاون ارزی بانک مرکزی تصریح کرد: بازارساز نقش نقدشوندگی بازار را دارد نه قیمت‌سازی؛ اگر تقاضایی ایجاد شود و عرضه‌ای وجود نداشته باشد و بالعکس بازارساز باید نقش نقدشوندگی را ایفا کند. تمام جنبه‌های اجرایی بازار در بازار ارز تجاری مرکز مبادله دیده شده است. باید به سمت تک‌نرخی شدن ارز حرکت کنیم.
آرام ادامه داد: اگر به تجربه و سابقه مرکز مبادله در یکسال اخیر نگاه کنید، متوجه موفقیت مرکز مبادله در ایجاد بازار‌ها خواهید شد. اولین بازار مرکز مبادله، بازار شمش طلا بود. هیچ فردی نمی‌تواند بگوید این بازار عرضه و تقاضا ندارد، شفاف نیست و یا اینکه قیمت آن دستوری است. حراج‌ها بر اساس استاندارد‌های جهانی و بر اساس اصول بزاری انجام می‌شود. این مرکز بر اساس عرضه و تقاضا کار می‌کند و هیچ محدودیتی برای عرضه و تقاضا ایجاد نشده است. اعتمادسازی در حراج‌های شمش طلا به خوبی انجام شده است. مبنای حراج عرضه و تقاضا است و به زودی سیستم حراج شمش طلا الکترونیکی خواهد شد تا افرادی که در شهرستان‌ها حضور دارند نیز بتوانند در حراج‌ها شرکت کنند.
به گفته وی، دومین بازار حراج سکه مرکز مبادله ایران است. معاملات سکه نیز به خوبی در این مرکز انجام شده است. به زودی ظرفیت تولید سکه را افزایش می‌دهیم و عرضه سکه به شدت افزایش می‌یابد. سیستم پکینگ جدیدی نیز طراحی شده و با فرآیند کد گذاری سکه‌ها با اطمینان نسبت به اصالت عرضه می‌شوند. بازار سکه را دو طرفه خواهیم کرد و افرادی که سکه خریداری کرده‌اند نیز می‌توانند سکه‌های خود را در مرکز مبادله ارز و طلای ایران بفروشند، اما منتها تنها برای سکه‌های کد دار که امکان عرضه سکه تقلبی وجود نداشته باشد.
معاون ارزی بانک مرکزی با بیان اینکه زمان تسویه ریال یک روز کاری دیده شده است، تصریح کرد: به محض اینکه سیستم حساب وکالتی اجرا شود، دیگر هیچ پولی در بانک‌ها مسدود نمی‌شود و حتی اگر بتوانیم همان روز معامله مبلغ ریالی را تحویل می‌دهیم. در رابطه با تحویل ارز از زمان ثبت معامله ۷ روز مهلت در نظر گرفته شده و این زمان به دلیل مسائلی مثل تحویل مدارک و فرآیند دریافت ارز در خارج است.
آرام تاکید کرد: بانک‌ها در ابتدا کارگزار هستند و نقش آنها برای منافع فعالان اقتصادی محدود شده است. در این سازکار، واقعا فروشنده و خریدار ارز با هم معامله می‌کنند و بانک کارگزار است و به هیچ وجه نمی‌تواند در ارز دخلی داشته باشد. عرضه‌کننده و متقاضی در بازار ارز تجاری اعتبارسنجی و شناسایی می‌شوند تا هیچگونه نااطمینانی شکل نگیرد.
معاون ارزی بانک مرکزی بیان کرد: بعد از توسعه بازار ارز تجاری، کارگزاران صرافی‌های بانکی، صرافی‌های تضامنی و در مرحله آخر خود فعالان اقتصادی به صورت مستقیم می‌توانند معامله و ثبت سفارش داشته باشند.
وی افزود: در بورس نیز ابتدا کارگزاری‌ها عملیات ثبت سفارش را انجام می‌دادند؛ اما به مرور زمان افراد خودشان امکان ثبت سفارش پیدا کردند و به زودی قرار است کارگزاری بازار ارز تجاری نیز آنلاین شود.
آرام تاکید کرد: در رابطه با دامنه نوسان در تمام دنیا این مسئله وجود دارد، دامنه نوسان برای کنترل روند قیمت‌ها وجود دارد و کارکرد آن تعیین سقف و کف قیمتی یا سرکوب قیمت نیست، در تمام بازار‌های آزاد دامنه نوسان وجود دارد. در بازار غیررسمی نمی‌دانیم که چه میزان ارز با چه حجمی و تعدادی معامله می‌شود و وجود بازار ارز تجاری این فرصت را می‌دهد که حجم، قیمت و میزان معاملات ارز شفاف شود.
وی افزود: بانک مرکزی در قیمت بازار ارز تجاری دخالت نمی‌کند؛ اما در نقدشوندگی آن حضور دارد برای اینکه نقدشوندگی تالار ارز تجاری مرکز مبادله بالا باشد، هر زمان عرضه یا تقاضا وجود نداشته باشد، بانک مرکزی با همان نرخی که افراد معامله کرده‌اند، ورود خواهد کرد. نرخ کشف شده در این مرکز باید مبنای معاملات بانک مرکزی و بودجه دولت باشد.
معاون ارزی بانک مرکزی تاکید کرد: شعبات ارزی تمام بانک‌ها مجهز خواهند شد و امکان معامله از طریق تمام شعبات ارزی بانک‌های عامل در کشور مهیا می‌شود، بانک مرکزی هیچ سیگنالی نخواهد داد؛ چون بازاری ایجاد کرده که خودش هم با سیگنال آن کار می‌کند. هیچ نهاد یا فردی قیمتی به بانک اعلام نمی‌کنند و برای معاملات، نرخ از پیش تعیین شده‌ای وجود ندارد و قیمت بر اساس ثبت سفارش‌ها تعیین خواهد شد.
وی افزود: خرید و فروش ارز در بستر بازار ارز تجاری با توجه به تنوع بیشترعرضه‌کنندگان و خریداران آسان‌تر است و بهتر انجام می‌شود.
آرام تاکید کرد: یکی از اهداف اصلی بازار ارز تجاری این است که بانک مرکزی با کمک فعالان اقتصادی، صف تخصیص ارز اشخاص را کاهش دهد و آن را به صفر برساند. به طوری که به محض ثبت سفارش ارز تخصیص داده شود. سرمایه‌گذار خارجی بر اساس قیمت توافقی می‌تواند ارز خود را بفروشد و بعدا نیزمی‌تواند ارز خود را با نرخ این بازار دریافت کند.
وی گفت: مازاد بر کوتاژ‌های صادراتی تا ۱۵ درصد در سامانه اجازه معامله داده می‌شود؛ اما بیش از این میزان باید با هماهنگی و به صورت موردی انجام شود؛ هم‌اکنون نیز صرافی‌های تضامنی در معاملات، نقش مهمی دارند و عمده نقل و انتقال وجوه توسط صراف‌ها انجام می‌شود. در حال حاضر تنها بانک‌ها امکان ثبت سفارش را دارند، اما به مرور زمان صرافی‌های بانکی، صرافی‌های تضامنی و خود فعالان اقتصادی نیز امکان ثبت سفارش خواهند داشت.
معاون ارزی بانک مرکزی اظهار کرد: در مرکز مبادله به زودی تالار بین بانکی ایجاد و عملیات تسویه نیز انجام می‌شود. این اقدام می‌تواند نقش اتاق‌های تسویه در بازار‌ها را ایفا کند، در رابطه با اعلام نرخ، پس از زمان مقرر نرخ خرید و فروش معاملات در سامانه‌های بانک مرکزی با عنوان نرخ ارز مرکز مبادله ثبت می‌شود.
آرام بیان کرد: فعالان اقتصادی که در این بازار ارز خود را عرضه می‌کنند در آینده یک امکان مهم خواهند داشت. آنها به پشتوانه ارز‌هایی که در طول یک یا دو سال در این مرکز عرضه کرده‌اند و به پشتوانه گردش ارزی خود در این بازار می‌توانند پیش‌فروش ارز داشته باشند. بیمه قیمت و پوزیشن‌گیری در طرف خرید و فروش بر اساس مکانیزم پیش‌فروش فراهم می‌شود. مرکز مبادله محل سرمایه گذاری نیست بلکه محلی برای تولیدکننده و تجار است.
